Δικαιοπρακτική ικανότητα των ατόμων με αναπηρία και η υποστήριξή τους στη λήψη αποφάσεων.

(Απόσπασμα από τις εργασίες της ομάδας WG4, με θέμα: "Δικαιοπρακτική ικανότητα και υποστήριξη στη λήψη αποφάσεων" στο συνέδριο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (FRA), που πραγματοποιήθηκε στην Κοπεγχάγη, στις 7 και 8.06.2012).

"Η μητέρα μου είναι δικαστική μου συμπαραστάτρια και δεν μπορώ να της πω 'όχι'. ... Αν με θέλει μπορεί να τηλεφωνήσει στον ξενώνα που φιλοξενούμαι. Και όποτε χρειάζεται, ο ξενώνας καλεί εκείνην. Τα πάντα ελέγχονται από εκείνην. Και δεν μπορώ να αναπνεύσω." (Γυναίκα, 27 ετών),

"Ήρθε κάποια απεσταλμένη από το δικαστήριο ... και όταν την επέλεξα (τη δικαστική συμπαραστάτρια) ... είχε έναν φάκελο μαζί της και σκέφτηκα, ότι όλα θα πάνε καλά." (Γυναίκα, 50 ετών),

        Η δικαιοπρακτική ικανότητα των ατόμων με αναπηρία είναι θεμελιώδες δικαίωμα και αποτελεί προϋπόθεση στην άσκηση δικαιωμάτων σε ισότιμη βάση με τους άλλους ανθρώπους. Μόνο αν το άτομο έχει πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα μπορεί να προβαίνει σε νομικά δεσμευτικές αποφάσεις, όπως λ.χ. στην ιδιωτική ζωή, στη συμμετοχή στα κοινά, στην εργασία, στην εκπαίδευση, στη στέγαση κλπ. 

        Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία (CRPD) βασίζεται στις αρχές της ίσης μεταχείρισης και της αυτοδιάθεσης, που συνεπάγεται μια αλλαγή παραδείγματος αναφορικά με το σεβασμό στη δικαιοπρακτική ικανότητα των ατόμων με αναπηρία. 

        Σύμφωνα με το άρθρο 12 της CRPD, τα συμβαλλόμενα κράτη μέλη θα πρέπει, προκειμένου να προστατεύσουν την αυτοδιάθεση των ατόμων με αναπηρία, να προωθήσουν την αυτοδιάθεση και την υποστήριξη τους στη λήψη αποφάσεων και όχι να την υποκαταστήσουν.

        Οι ακόλουθες ερωτήσεις, που έχουν σημασία για την υλοποίηση του δικαιώματος της δικαιοπρακτικής ικανότητας των ατόμων με αναπηρία και συζητήθηκαν στο συνέδριο στις 8/6, είναι οι ακόλουθες:

• Ποιός είναι ο σκοπός της δικαστικής συμπαράστασης και ποιοί οι κίνδυνοι που συνδέονται με αυτή;
• Ποιά η διαφορά ανάμεσα στην υποστήριξη λήψης αποφάσεων με την υποκατάσταση στην απόφασή τους;
• Πώς μπορούν οι αρχές να προωθήσουν την αυτοδιάθεση των ατόμων με αναπηρία και να περιορίσουν την υποκατάσταση τους στη λήψη αποφάσεων;
• Ποιές εγγυήσεις πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή, ώστε να διασφαλιστεί ότι τα μέτρα που αφορούν την άσκηση της δικαιοπρακτικής ικανότητας δεν οδηγούν σε κατάχρηση;
• Αναφέρθηκαν παραδείγματα καλών πρακτικών που εφαρμόζονται στην ΕΕ. 

Εδώ μπορείτε να διαβάσετε στα αγγλικά το πλήρες κείμενο του εγγράφου του Επιτρόπου των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων με θέμα: "Ποιός παίρνει τις αποφάσεις; - Δικαίωμα στη δικαιοπραξία των ατόμων με νοητική και ψυχοκοινωνική αναπηρία (Who gets to decide? - Right to legal capacity for persons with intellectual and psychosocial didabilities)".