Η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας, που εορτάζεται κάθε χρόνο, σαν σήμερα, στις 10 Οκτωβρίου, γιορτάζεται πάντα με ωραίες λέξεις, μεγάλες υποσχέσεις και προσεγμένα μηνύματα.
Πίσω όμως απ' τα φώτα αυτής της «γιορτής», η σκληρή πραγματικότητα παραμένει: οι ψυχικά ασθενείς, που θα έπρεπε να προστατεύονται και να υποστηρίζονται από το σύστημα υγείας, βρίσκονται εγκαταλελειμμένοι, ταπεινωμένοι και απογυμνωμένοι από κάθε ίχνος δικαιώματος και αξιοπρέπειας.
Υπονομεύεται η ψυχική τους φροντίδα. Παραβιάζονται τα δικαιώματα τους.
Η διαδικασία της ακούσιας νοσηλείας, όπως προβλέπεται από τη σχετική νομοθεσία, έχει ως σκοπό την προστασία της υγείας και της θεραπείας του ψυχικά
ασθενούς.
Ωστόσο, ψυχικά ασθενείς -διαγνωσμένοι στο εφημερεύον νοσοκομείο πως χρήζουν
ψυχιατρικής φροντίδας-, οδηγούνται πίσω στο Α.Τ., κρατούνται και διανυκτερεύουν
σ’ αυτό με το πρόσχημα της «έλλειψης κενών κλινών», αναδεικνύοντας ταυτόχρονα τα σοβαρά και
πολυεπίπεδα προβλήματα και την υποκρισία του συστήματος υγείας και της δικαιοσύνης,
ιδίως όταν πρόκειται για άτομα που βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση και έχουν
ανάγκη άμεσης υποστήριξης, αντιμετωπίζοντας τους ψυχικά πάσχοντες ως
εγκληματίες και όχι ως ασθενείς.
Αναφερόμαστε σε τέσσερα τουλάχιστον περιστατικά ακούσιας εξέτασης ψυχικά ασθενών που πληροφορηθήκαμε, τα οποία οδηγήθηκαν σε ψυχιατρικό νοσοκομείο -κατόπιν εισαγγελικής παραγγελίας- για ακούσια ψυχιατρική εξέταση, όπου διαγνώσθηκαν πως χρήζουν ακούσιας νοσηλείας και, αντί να εισαχθούν στο εφημερεύον ψυχιατρικό νοσοκομείο και να βρουν το καταφύγιο και τη θεραπεία που δικαιούνται, οδηγήθηκαν κρατούμενοι πίσω στο αστυνομικό τμήμα, επειδή «δεν υπάρχουν κενές κλίνες», ώστε να οδηγηθούν την επόμενη ημέρα, πάλι με τη συνοδεία αστυνομικών, από το Α.Τ. στο εφημερεύον νοσοκομείο (εφόσον αυτό διαθέτει κλίνες).
Φυσικά και δεν είναι λύση η αστυνομική κράτηση. Αντίθετα, είναι μια βάρβαρη πρακτική, ακατάλληλη και κακοποιητική, που παραβιάζει τα δικαιώματα του ασθενή και τον εκθέτει σε ακραίες συνθήκες στιγματισμού και αδιαφορίας, αντιβαίνει τις θεμελιώδεις αρχές της ψυχιατρικής φροντίδας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και επιδεινώνει την κατάσταση του ασθενούς. Αποδεικνύει, ταυτόχρονα, ότι οι μεγαλοστομίες των κυβερνώντων περί «στήριξης της ψυχικής υγείας» είναι έπεα πτερόεντα.
Οι κυβερνώντες, που αφήνουν τους ψυχικά ασθενείς να
στοιβάζονται σε αστυνομικά κελιά αντί σε νοσοκομειακές κλίνες, ας σταματήσουν πια
να κρύβονται πίσω από δικαιολογίες. Και αντί να μιλάνε για «έλλειψη πόρων» ή
«έλλειψη χώρου», ας παραδεχτούν την αποτυχία τους να εξασφαλίσουν ένα
αξιοπρεπές σύστημα υγείας, που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της κοινωνίας.
Η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας μας δίνει την ευκαιρία να
αναλογιστούμε το χάσμα μεταξύ των διακηρύξεων και της πραγματικότητας. Δεν
είναι απλώς μια συμβολική υπενθύμιση, αλλά μια ισχυρή έκκληση για
μεταρρυθμίσεις και βελτιώσεις. Είναι μια ευκαιρία να αναγνωρίσουμε ότι η ψυχική
υγεία είναι θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα και ότι οι δομές και οι διαδικασίες
περίθαλψης πρέπει να ανταποκρίνονται με ανθρωπισμό και σεβασμό στην αξιοπρέπεια
του ψυχικά ασθενή.
Και η κοινωνία οφείλει να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων
και να απαιτήσει το αυτονόητο: ανθρώπινη και αξιοπρεπή φροντίδα για όλους. Μόνο
έτσι θα τιμήσουμε το πνεύμα και τους στόχους αυτής της ημέρας, μετατρέποντας τα
λόγια σε πράξη και τις υποσχέσεις σε πραγματικότητα.
Ας αφήσουμε στην άκρη τα χαριεντίσματα και τις φιλοφρονήσεις
προς την εκάστοτε εξουσία για μια «καρέκλα» δίπλα της, και ας απαιτήσουμε
πραγματικές αλλαγές. Ας απαιτήσουμε ένα σύστημα που δεν αφήνει κανέναν ασθενή
στο περιθώριο, ένα σύστημα που δεν καταντάει το αστυνομικό τμήμα «λύση ανάγκης»
για τα άτομα που βρίσκονται σε κρίση. Η κοινωνία οφείλει να σταθεί στο ύψος των
περιστάσεων και να απαιτήσει το αυτονόητο: ανθρώπινη και αξιοπρεπή φροντίδα για
όλους.
Η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας θα πρέπει να είναι μια μέρα
κατακραυγής και δράσης, όχι απλώς συμβολισμών και φιέστας.
Εκτιμούμε, πως μόνο έτσι τιμάμε το πνεύμα και τους στόχους της 10ης Οκτωβρίου, Παγκόσμιας Ημέρας Ψυχικής Υγείας.
