Έκθεση της Ειδικής Επιτροπής Ελέγχου Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ατόμων με Ψυχικές Διαταραχές, σχετικά με τη συμμετοχή των ψυχικά ασθενών στη δαπάνη περίθαλψης τους.

Η Ειδική Επιτροπή Ελέγχου Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ατόμων με Ψυχικές Διαταραχές γνωστοποίησε την από 26.06.2012 έκθεσή της σχετικά με τη συμμετοχή στη δαπάνη περίθαλψης των ατόμων, τα οποία φιλοξενούνται σε μονάδες και προγράμματα ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης (οικοτροφεία, ξενώνες) του δημοσίου και ιδιωτικού μη κερδοσκοπικού τομέα. Η έκθεση της Επιτροπής καταλήγει και προτείνει τα ακόλουθα:

"Για τους παραπάνω λόγους, η Ειδική Επιτροπή Ελέγχου Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ατόμων με Ψυχικές Διαταραχές που τοποθετούνται σε μονάδες ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης (οικοτροφεία, ξενώνες) θεωρεί ότι τα συγκεκριμένα άτομα τυγχάνουν της προστασίας του κράτους σύμφωνα με τις κείμενες σχετικές διατάξεις και συνεπώς η κλιμακωτή παρακράτηση ποσών της σύνταξής τους παραβιάζει τα δικαιώματά τους.


ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Η Ειδική Επιτροπή Ελέγχου Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ατόμων με Ψυχικές Διαταραχές προτείνει τα εξής:

• Την τροποποίηση των πρόσφατων νομοθετικών ρυθμίσεων και τη σφαιρική - ορθολογική αντιμετώπιση του προβλήματος, ώστε οι συντάξεις των ασθενών να χρησιμοποιούνται από τους ίδιους για τις δικές τους ανάγκες χάριν της ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης και ένταξης τους στην κοινότητα.
• Τη διερεύνηση της δυνατότητας συνεισφοράς ενός μικρού σταθερού ποσοστού (πχ. 15-20%) επί των μηνιαίων εισοδημάτων των ατόμων με ψυχικές διαταραχές για όσο διάστημα αυτά διαβιώνουν σε οικοτροφεία και ξενώνες και για το μέρος εκείνο, και μόνον, του εισοδήματος τους που υπερβαίνει την κατώτερη σύνταξη του Ο.Γ.Α. 
• Την νομοθετική ρύθμιση για πρόσβαση και πλήρη κάλυψη των απόρων σε Μονάδες ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης (οικοτροφεία, ξενώνες)." 

Ολόκληρο το κείμενο της έκθεσης της Ειδικής Επιτροπής μπορείτε να διαβάσετε εδώ:

Δικαιοπρακτική ικανότητα των ατόμων με αναπηρία και η υποστήριξή τους στη λήψη αποφάσεων.

(Απόσπασμα από τις εργασίες της ομάδας WG4, με θέμα: "Δικαιοπρακτική ικανότητα και υποστήριξη στη λήψη αποφάσεων" στο συνέδριο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (FRA), που πραγματοποιήθηκε στην Κοπεγχάγη, στις 7 και 8.06.2012).

"Η μητέρα μου είναι δικαστική μου συμπαραστάτρια και δεν μπορώ να της πω 'όχι'. ... Αν με θέλει μπορεί να τηλεφωνήσει στον ξενώνα που φιλοξενούμαι. Και όποτε χρειάζεται, ο ξενώνας καλεί εκείνην. Τα πάντα ελέγχονται από εκείνην. Και δεν μπορώ να αναπνεύσω." (Γυναίκα, 27 ετών),

"Ήρθε κάποια απεσταλμένη από το δικαστήριο ... και όταν την επέλεξα (τη δικαστική συμπαραστάτρια) ... είχε έναν φάκελο μαζί της και σκέφτηκα, ότι όλα θα πάνε καλά." (Γυναίκα, 50 ετών),

        Η δικαιοπρακτική ικανότητα των ατόμων με αναπηρία είναι θεμελιώδες δικαίωμα και αποτελεί προϋπόθεση στην άσκηση δικαιωμάτων σε ισότιμη βάση με τους άλλους ανθρώπους. Μόνο αν το άτομο έχει πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα μπορεί να προβαίνει σε νομικά δεσμευτικές αποφάσεις, όπως λ.χ. στην ιδιωτική ζωή, στη συμμετοχή στα κοινά, στην εργασία, στην εκπαίδευση, στη στέγαση κλπ. 

        Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία (CRPD) βασίζεται στις αρχές της ίσης μεταχείρισης και της αυτοδιάθεσης, που συνεπάγεται μια αλλαγή παραδείγματος αναφορικά με το σεβασμό στη δικαιοπρακτική ικανότητα των ατόμων με αναπηρία. 

        Σύμφωνα με το άρθρο 12 της CRPD, τα συμβαλλόμενα κράτη μέλη θα πρέπει, προκειμένου να προστατεύσουν την αυτοδιάθεση των ατόμων με αναπηρία, να προωθήσουν την αυτοδιάθεση και την υποστήριξη τους στη λήψη αποφάσεων και όχι να την υποκαταστήσουν.

        Οι ακόλουθες ερωτήσεις, που έχουν σημασία για την υλοποίηση του δικαιώματος της δικαιοπρακτικής ικανότητας των ατόμων με αναπηρία και συζητήθηκαν στο συνέδριο στις 8/6, είναι οι ακόλουθες:

• Ποιός είναι ο σκοπός της δικαστικής συμπαράστασης και ποιοί οι κίνδυνοι που συνδέονται με αυτή;
• Ποιά η διαφορά ανάμεσα στην υποστήριξη λήψης αποφάσεων με την υποκατάσταση στην απόφασή τους;
• Πώς μπορούν οι αρχές να προωθήσουν την αυτοδιάθεση των ατόμων με αναπηρία και να περιορίσουν την υποκατάσταση τους στη λήψη αποφάσεων;
• Ποιές εγγυήσεις πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή, ώστε να διασφαλιστεί ότι τα μέτρα που αφορούν την άσκηση της δικαιοπρακτικής ικανότητας δεν οδηγούν σε κατάχρηση;
• Αναφέρθηκαν παραδείγματα καλών πρακτικών που εφαρμόζονται στην ΕΕ. 

Εδώ μπορείτε να διαβάσετε στα αγγλικά το πλήρες κείμενο του εγγράφου του Επιτρόπου των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων με θέμα: "Ποιός παίρνει τις αποφάσεις; - Δικαίωμα στη δικαιοπραξία των ατόμων με νοητική και ψυχοκοινωνική αναπηρία (Who gets to decide? - Right to legal capacity for persons with intellectual and psychosocial didabilities)".

Έκθεση του FRA για την ακούσια εισαγωγή και ακούσια θεραπεία των ατόμων με προβλήματα ψυχικής υγείας

  Ακούσιος εγκλεισμός των ατόμων με προβλήματα ψυχικής υγείας.

Η έκθεση του FRA - Ευρωπαικού Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων που ακολουθεί πραγματεύεται θέματα που σχετίζονται με την ακεραιότητα του ατόμου (άρθρο 3), την απαγόρευση των βασανιστηρίων και των απάνθρωπων ή εξευτελιστικών ποινών ή μεταχείρισης (άρθρο 4), το δικαίωμα στην ελευθερία και την ασφάλεια (άρθρο 6), τον σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής (άρθρο 7), της μη διάκρισης (άρθρο 21), την ενσωμάτωση των ατόμων με αναπηρίες (άρθρο 26} και την υγειονομική περίθαλψη (άρθρο 3S) που υπάγονται στα κεφάλαια 1 «Αξιοπρέπεια», «Ελευθεριών» και ΙΙ «Ισότητα» ΙΙΙ του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Εδώ μπορείτε να διαβάσετε περίληψη της έκθεσης στα ελληνικά και εδώ την πλήρη έκθεση στα αγγλικά.


FRA Ευρωπαϊκός Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων

 

FRA: Διάσκεψη για την αυτονομία και την κοινωνική ένταξη των ατόμων με ειδικές ανάγκες

Διάσκεψη για την αυτονομία και την κοινωνική ένταξη των ατόμων με ειδικές ανάγκες 

Ημερομηνία: 7-8 Ιουνίου 2012
Τοποθεσία: Κοπεγχάγη, Δανία.

Στην Κοπεγχάγη, στις 7-8 Ιουνίου 2012, ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων διοργανώνει μαζί με το δανικό Υπουργείο Κοινωνικών Υποθέσεων και Ένταξης, και το Ινστιτούτο της Δανίας για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (DIHR) συνέδριο για την αυτονομία και την κοινωνική ένταξη. Αυτή η διεθνής διάσκεψη θα φέρει σε επαφή εμπειρογνώμονες αναπηρίας από την κοινωνία των πολιτών, συμπεριλαμβανομένων των οργανώσεων ατόμων με ειδικές ανάγκες, εκπροσώπους των εθνικών οργανισμών για τα ανθρώπινα δικαιώματα των ερευνητών, καθώς και φορείς χάραξης πολιτικής σε ευρωπαϊκό, εθνικό και τοπικό επίπεδο.

Το συνέδριο θα επιτρέπει στους συμμετέχοντες να συζητήσουν την εργασία αναπηρίας του FRA, DIHR και του δανικού Υπουργείου. Η τελευταία έκθεση του FRA σχετικά με την αναπηρία, που θα παρουσιαστεί κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, θα δώσει μια γενική εικόνα της κατάστασης που επικρατεί στην ΕΕ. Θα υπάρξουν επίσης συγκεκριμένα παραδείγματα από τη Δανία και άλλα κράτη μέλη, προκειμένου να τεκμηριωθεί η κατάσταση σε εθνικό επίπεδο. Οι συμμετέχοντες θα είναι σε θέση να συζητήσουμε συγκεκριμένες προτάσεις και να δικτυωθούν με άλλους που εργάζονται για τα δικαιώματα της αναπηρίας.

Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου θα γίνουν:

• Συζητήσεις με τους διεθνείς προσκεκλημένους ομιλητές σχετικά με: 1) την αυτονομία 2) κοινωνική ένταξη.
• 6 ομάδες εργασίες που συνδιοργανώθηκαν με τις οργανώσεις ατόμων με αναπηρία Δανίας για:

1. Δικαίωμα συμμετοχής στην πολιτική
2. Ακούσια νοσηλεία και ακούσια θεραπεία
3. Η αποϊδρυματοποίηση,
4. Δικαστική συμπαράσταση και υποστήριξη στη λήψη αποφάσεων
5. Δικαίωμα στην οικογένεια,
6. Ο σχολικός εκφοβισμός (bullying) και η παρενόχληση 

Το πρόγραμμα της διάσκεψης μπορείτε να διαβάσετε εδώ. Θα συμμετάσχουν περίπου 140 μέλη από όλη την ΕΕ. Στο βίντεο που μπορείτε να δείτε εδώ ο Διευθυντής του FRA Morten Kjaerun αναδεικνύει ορισμένα από τα θέματα που θα τεθούν κατά τη διάσκεψη.

World Association for Psychosocial Rehabilitation

(W.A.P.R.)

Psychosocial Rehabilitation in an Economic Crisis context: New Practices for Emerging Needs

Regional WAPR Congress

ATHENS, GREECE

30-31 MARCH 2011

Διακήρυξη της Αθήνας, 2012

Εμείς, επαγγελματίες ψυχικής υγείας και ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης, μέλη της WAPR, σύλλογοι οικογενειών και ληπτών, εθελοντές, ως ενεργοί πολίτες που αγωνίζονται για την υπεράσπιση της δημόσιας ψυχικής υγείας και των δικαιωμάτων των ατόμων με ψυχικά προβλήματα, καλούμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τις κυβερνήσεις της Ε.Ε., τους διεθνείς οργανισμούς, να αντιμετωπίσουν τις σοβαρές συνέπειες στο χώρο της ψυχικής υγείας και της ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης, από τη βαθειά οικονομική, κοινωνική, πολιτισμική και ηθική κρίση στην Ευρώπη και στον κόσμο.

Η Διακήρυξη αυτή εναρμονίζεται με άλλες πρόσφατες διακηρύξεις (ΟΗΕ, Ευρωπαϊκή Ένωση, Συμβούλιο της Ευρώπης, Treaty of Lisbon - 2009, Treaty of Nice – 2001, Convention on the Rights of Persons with Disabilities – 2007, Green Paper on Mental Health – 2006, WAPR Declaration of Athens – 2006, WAPR Valladolid Statement – 2010, Trieste 2011).

Τι Διαπιστώνουμε;

§  Η παγκοσμιοποίηση δεν προήγαγε μόνο τις ανταλλαγές πληροφορίες πολιτισμών, ιδεών, στο πλαίσιο του «πλανητικού χωριού». Η κυριαρχία νέο – φιλελεύθερων πολιτικών επέβαλε σε Ευρωπαϊκό και Παγκόσμιο επίπεδο την επικράτηση του τραπεζικού – χρηματοπιστωτικού συστήματος και της λογικής των αγορών απέναντι σε κάθε έκφραση κοινωνικής αλληλεγγύης και συνοχής, κοινωνικού κράτους και διατήρησης βασικών ατομικών δικαιωμάτων και δωρεάν πρόσβασης του πολίτη σε υπηρεσίες παιδείας, πρόνοιας, υγείας, ψυχικής υγείας, πολιτισμού.

§  Η σημερινή οικονομική κρίση, προϊόν της παγκοσμιοποίησης και των αξιών του νέο – φιλελευθερισμού έχει σαν αποτέλεσμα – μεταξύ άλλων – την περιθωριοποίηση και πτώχευση μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού και ιδιαίτερα των ευπαθών κοινωνικών ομάδων, την καταστροφή κοινωνικών και ατομικών δεσμών μέσα σε συνθήκες κοινωνικής επισφάλειας και εφήμερης επιβίωσης, της κοινωνικής και ατομικής οδύνης, τη δραματική αύξηση των ψυχικών διαταραχών, συμπεριλαμβανομένων των αναγκαστικών νοσηλειών και των αυτοκτονιών, τη συρρίκνωση της αξιοπρέπειας και των συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων των πολιτών, σχετικά με το δίκτυο κοινωνικής προστασίας και ιατρικής φροντίδας, τη σοβαρή μείωση όλων των αναγκαίων πόρων για τη στήριξη των αδύναμων, των ανέργων, των κοινωνικά αποκλεισμένων, των πολιτών με ψυχοκοινωνικά προβλήματα.

§  Η Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της κρίσης και βιώνει όλες τις συνέπειές της, ιδιαίτερα την αβεβαιότητα για τη μελλοντική επιβίωση του ήδη ισχνού και δυσλειτουργικού συστήματος δημόσιας υγείας, ψυχικής υγείας και κοινωνικής φροντίδας, με κίνδυνο να καταρρεύσει ότι έχει απομείνει από την ημιτελή ψυχιατρική μεταρρύθμιση.

Τι Προτείνουμε;

§  Αλλαγή πολιτικής της Ε.Ε. Προτεραιότητα στην κοινωνική συνοχή και αλληλεγγύη, στην προαγωγή των βασικών ατομικών δικαιωμάτων όλων των Ευρωπαίων πολιτών χωρίς διακρίσεις.

§  Απόλυτη προτεραιότητα στην κατάργηση των Ψυχιατρικών Νοσοκομείων ως τόπων κοινωνικού αποκλεισμού και στο μετασχηματισμό τους σε τόπους κοινοτικών υπηρεσιών.

§  Ενίσχυση του δημόσιου συστήματος υγείας και ψυχικής υγείας, και ενεργός προαγωγή της στενής συνεργασίας μεταξύ του τομέα υγείας και του κοινωνικού τομέα, συνέχιση και ολοκλήρωση της μετέωρης ψυχιατρικής μεταρρύθμισης στην Ελλάδα και στο σύνολο των χωρών της Ε.Ε.

§  Ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο με ενίσχυση του κοινωνικού δικτύου προστασίας, επένδυσης στο κοινωνικό κεφάλαιο, διασφάλιση του δικαιώματος στην εκπαίδευση, στη στέγη, στην πρόσβαση σε πληροφορίες, στον πολιτισμό, στο κοινωνικό γίγνεσθαι για όλους τους πολίτες, με έμφαση στις κοινωνικά ευπαθείς ομάδες.

§  Ενεργή και θεσμικά κατοχυρωμένη συμμετοχή των συλλόγων των οικογενειών και των ληπτών στο σχεδιασμό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, λειτουργία και αξιολόγηση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας και ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης. Εκδημοκρατισμός και σχεδιασμός από «κάτω προς τα πάνω» του συστήματος υγείας  - ψυχικής υγείας – κοινωνικής φροντίδας.

§  Ενίσχυση των μηχανισμών λογοδοσίας και αξιολόγησης της διοίκησης των υπηρεσιών. Έμφαση και ενδυνάμωση των μηχανισμών παρακολούθησης και ελέγχου της παραβίασης των ατομικών δικαιωμάτων με προβλήματα ψυχικής υγείας.

§  Θέσπιση νέων μέτρων ανάπτυξης της απασχόλησης, του κοινωνικού κεφαλαίου και της κοινωνικής οικονομίας, της αποδοτικότερης διαχείρισης των διαθέσιμων πόρων με έμφαση στη στήριξη της οικογένειας και των ευπαθών κοινωνικών ομάδων προκειμένου να περιοριστούν οι ψυχοκοινωνικές συνέπειες της οικονομικής κρίσης.

Ας επενδύσουμε στην ελπίδα και τη συλλογική δράση.

Ανάθεση της δικαστικής συμπαράστασης του ψυχικά πάσχοντος προσώπου στο ΝΠΙΔ που το φιλοξενεί.

Στις αρχές του τρέχοντος μηνός Ιανουαρίου 2012 δημοσιεύθηκε, τώρα από το Μονομελές Πρωτοδικείο Πατρών, μια ακόμα σημαντική απόφαση* σε υπόθεση αντικατάστασης δικαστικού συμπαραστάτη. 

Ανατέθηκε η δικαστική συμπαραστάτη του πάσχοντος προσώπου στο ΝΠΙΔ που το φιλοξενεί.

Με σκοπό την αντικατάσταση του δικαστικού συμπαραστάτη είχαν κατατεθεί στο Μονομελές Πρωτοδικείο Πατρών δυο αιτήσεις. 

Η πρώτη αίτηση κατατέθηκε απευθείας (;) στη γραμματεία του δικαστηρίου από τους συγγενείς -αδέλφια του συμπαραστατουμένου, οι οποίοι αποτελούσαν μέχρι τότε το εποπτικό συμβούλιο της δικαστικής συμπαράστασης. Με την αίτησή τους ζητούσαν να οριστεί δικαστικός συμπαραστάτης ένα από τα αδέλφια του συμπαραστατουμένου.

Η δεύτερη αίτηση κατατέθηκε στο δικαστήριο μέσω του Εισαγγελέα Πρωτοδικών Πατρών από την "Κλίμακα", τον φορέα στον οποίο ο συμπαραστατούμενος φιλοξενείται. Με την αίτησή της αυτή η "Κλίμακα" ζητούσε να οριστεί η ίδια δικαστικός συμπαραστάτης, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις, στις οποίες έχουμε αναφερθεί εδώ και εδώ

Μοναδικό κοινό σημείο των αιτήσεων ήταν η αναγκαιότητα αντικατάστασης του δικαστικού συμπαραστάτη, αφού ο ορισθείς δικαστικός συμπαραστάτης -αδελφός του συμπαραστατουμένου, ήταν παντελώς αδιάφορος. Η κάθε αίτηση, όμως, απέβλεπε σε διαφορετικό σκοπό. 

Η πρώτη αποσκοπούσε να "νομιμοποιήσει", με την απόφαση που θα εξέδιδε το δικαστήριο, τις παράνομες αναλήψεις των αιτούντων συγγενών απ' τον τραπεζικό λογαριασμό του συμπαραστατουμένου, που ξεπερνούσαν τις 21.700 ευρώ.

Η δεύτερη αίτηση, η οποία να σημειωθεί κοινοποιήθηκε εκ του περισσού τόσο στη Δ/νση Ψυχικής Υγείας του ΥΥΚΑ, όσο και στην Ειδική Επιτροπή Προστασίας των Δικαιωμάτων Ατόμων με Ψυχικές Διαταραχές, απέβλεπε προφανώς, στο να προασπίσει τα δικαιώματα του συμπαραστατουμένου. 

Οι αιτήσεις συνεκδικάστηκαν. 

Δεν θα σταθώ στην απίστευτη θρασύτητα, που επέδειξαν οι συγγενείς κατά τη διάρκεια της δίκης, αντιλαμβανόμενοι πως ελλόχευε ο κίνδυνος να χάσουν το συμπληρωματικό τους "έσοδο". Στις περιπτώσεις αυτές οι συμπεριφορές ορισμένων συγγενών είναι, πλέον, σύνηθες φαινόμενο και στερεότυπη επανάληψη. 

Δυστυχώς, όταν προκύπτουν τέτοιου είδους οικονομικά θέματα, το συγγενικό ενδιαφέρον προς τον πάσχοντα δεν θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο.

Δεν θα αναφερθώ εδώ, επίσης, στα επιμέρους νομικά θέματα, που προκύπτουν από την απόφαση. Επισημαίνω μόνο το ενδιαφέρον του ιστορικού καθώς και την πληρότητα του σκεπτικού της απόφασης, ολόκληρο το περιεχόμενο της οποίας μπορείτε να διαβάσετε εδώ.

*Σημ. σχετικές αποφάσεις όπως λ.χ. τις υπ' αριθμ. 26991/2005, 32046/2006 αποφάσεις του Μονομελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης  και την υπ' αριθμ. 379/2007 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Κατερίνης μπορείτε να βρείτε εδώ.

ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΤΟΥΜΕΝΟΥ

ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΣΗ

ΤΟ ΣΥΜΦΕΡΟΝ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΤΟΥΜΕΝΟΥ

Το συμφέρον του πάσχοντος προσώπου, παράλληλα με την προστασία της προσωπικότητας, αποτελεί το κυριότερο στοιχείο της δικαστικής συμπαράστασης. Η δικαστική συμπαράσταση δεν επιβάλλεται για κανέναν άλλο λόγο παρά μόνο για να προστατεύσει τους πάσχοντες. Επομένως το αληθινό συμφέρον (περιουσιακό ή ηθικό) του συμπαραστατέου πρέπει να αποτελεί γνώμονα όλων των ενεργειών που κατατείνουν στην εξυπηρέτηση του και "όλες οι πράξεις... πρέπει να αποβλέπουν στο συμφέρον του συμπαραστατουμένου..." (άρθρο 1684 ΑΚ).

Μάλιστα σε περίπτωση παράβασης των ανωτέρω υποδείξεων ενδεχομένως να θεμελιώνεται ευθύνη προς αποζημίωση του συμπαραστατουμένου, καθώς και λόγος παύσης του δικαστικού συμπαραστάτη, μέλους ή των μελών του εποπτικού συμβουλίου.

Στη δικαστική συμπαράσταση και ανάλογα με το είδος της (στερητικής ή επικουρικής) που έχει τεθεί ο συμπαραστατούμενος, ο δικαστικός συμπαραστάτης, είτε αντιπροσωπεύει τον συμπαραστατούμενο στις δικαιοπραξίες του ενεργώντας αντ΄αυτού (στερητική δικαστική συμπαράσταση), είτε απλώς συναινεί σ΄αυτές (επικουρική δικαστική συμπαράσταση).

 

ΣΤΕΡΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΣΗ

ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΣ ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΤΗΣ ΚΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΤΟΥΜΕΝΟΥ

Ειδικά για τις περιπτώσεις της στερητικής (μερική ή πλήρης) δικαστικής συμπαράστασης, και εφόσον ο νόμος δεν ορίζει διαφορετικά, το λειτούργημα του δικαστικού συμπαραστάτη διέπεται από τους κανόνες (αναλογική εφαρμογή) της επιτροπείας ανηλίκων (άρθρο 1682 εδ. α' ΑΚ). 

Υποχρέωση απογραφής της περιουσίας του συμπαραστατουμένου 

Ο συμπαραστάτης που ορίστηκε να αντιπροσωπεύει συμπαραστατούμενο που τέθηκε σε καθεστώς πλήρους δικαστικής συμπαράστασης δεν είναι ανεξέλεγκτος, αλλά έχει νόμιμες υποχρεώσεις. Από τις επιτακτικές, πρώτες υποχρεώσεις του συμπαραστάτη είναι η καταγραφή και σύνταξη απογραφής της περιουσίας του συμπαραστατουμένου (άρθρο 1611 ΑΚ), με σκοπό να διασφαλίσει τα συμφέροντα του συμπαραστατέου.

Είναι αυτονόητο πως η απογραφή χρησιμεύει για τη διαπίστωση των χρεών, στην απόδειξη της περιουσίας που παραλαμβάνει ο συμπαραστάτης προς διαχείριση για την οποία θα κληθεί να λογοδοτήσει, στον έλεγχο του συμπαραστάτη και τον εξαναγκασμό του να δηλώσει τις δικές του τυχόν απαιτήσεις κατά της περιουσίας του συμπαραστατέου, για φορολογικούς λόγους και συντελεί στο διαχωρισμό των δυο περιουσιών (συμπαραστατέου και συμπαραστάτη), αφού ο συμπαραστάτης διαχειρίζεται συγχρόνως και τη δική του περιουσία.
Αν και ο νόμος δεν θέτει το χρονικό πλαίσιο μέσα στο οποίο πρέπει να αρχίσει και να περατωθεί η απογραφή, από το σκοπό της απογραφής προκύπτει εύλογα ότι η απογραφή πρέπει να γίνει το ταχύτερο δυνατό και σε σχετικά στενά χρονικά περιθώρια. Μάλιστα, ο συμπαραστάτης καθίσταται υπεύθυνος απέναντι στον συμπαραστατούμενο για κάθε υπαίτια βραδύτητα σύνταξης της απογραφής. 

Η διενέργεια της απογραφής γίνεται από τον συμπαραστάτη παρουσία εκπροσώπου του εποπτικού συμβουλίου (εξώδικη απογραφή) και του συμπαραστατουμένου, όπου η παρουσία του είναι δυνατή, είτε διατάσσεται από τον Ειρηνοδίκη (δικαστική απογραφή) της περιφέρειας που βρίσκεται η περιουσία του συμπαραστατέου, αφού το ζητήσει ο συμπαραστάτης, ή καθένας που έχει έννομο συμφέρον (λ.χ. συγγενής ή μέλος του εποπτικού συμβουλίου) ή ο εισαγγελέας ή και αυτεπαγγέλτως (άρθρο 838 παρ. 1 ΚΠολΔ) και διενεργείται από συμβολαιογράφο με την παρουσία του συμπαραστάτη, ενός εκπροσώπου του εποπτικού συμβουλίου και του συμπαραστατουμένου, όπου η παρουσία του είναι δυνατή.

Ο συμπαραστάτης είναι υποχρεωμένος να επιδίδει αντίγραφα της έκθεσης απογραφής τόσο στο εποπτικό συμβούλιο όσο και στην κοινωνική υπηρεσία. 

Ευθύνη του δικαστικού συμπαραστάτη 

Ο δικαστικός συμπαραστάτης στην περίπτωση της στερητικής δικαστικής συμπαράστασης, ευθύνεται για κάθε ζημία που προκάλεσε στον συμπαραστατούμενο από υπαιτιότητα του κατά την ενάσκηση των καθηκόντων του και από ελαφρά αφηρημένη αμέλεια (άρθρο 1632 εδ. α' ΑΚ).

Σε περίπτωση που έχουν διορισθεί περισσότεροι συμπαραστάτες ευθύνονται εις ολόκληρον, εκτός αν ο καθένας έχει διορισθεί για χωριστό κύκλο πράξεων, οπό­τε καθένας ενεργεί αυτοτελώς και ευθύνεται ατομικά, για τη ζημία δηλαδή που προκάλεσε στον συμπαραστατούμενο στο πλαίσιο των δικών του ενεργειών (αναλ. ΑΚ 1632 εδ. β’).

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ 

Οι περισσότερες δικαστικές αποφάσεις σχετικά με την υποβολή ενοίκων οικοτροφείων σε καθεστώς δικαστικής συμπαράστασης, θέτουν τους ενοίκους αδιακρίτως (καλώς ή κακώς, αυτό είναι άλλο ζήτημα) σε καθεστώς πλήρους στερητικής δικαστικής συμπαράστασης. Έτσι, οι βαρυσήμαντες λέξεις «αποασυλοποίηση», «κοινωνική επανένταξη» κ.λ.π. καθίστανται άνευ νοήματος.

Πέρα από την ανωτέρω επισήμανση είναι σχεδόν βέβαιο πως κανένας δικαστικός συμπαραστάτης δεν έχει προβεί σε απογραφή των περιουσιακών στοιχείων των συμπαραστατουμένων που διαχειρίζονται και δεν έχει τηρήσει τις εκ του νόμου υποχρεώσεις (κοινοποίηση απογραφής κ.λ.π.), με αποτέλεσμα να είναι ανεξέλεγκτος. Κι αυτό διότι τα εποπτικά συμβούλια που έχουν εκ του νόμου τα έργα εποπτείας της δικαστικής συμπαράστασης (άρθρο 1682 εδ. β’ ΑΚ) και θα μπορούσαν να προστατεύσουν τον συμπαραστατούμενο από τις όποιες αυθαιρεσίες του συμπαραστάτη, στην πραγματικότητα έχουν διακοσμητικό και μόνο ρόλο.

Η αδράνεια αλλά και η απουσία άλλων ελεγκτικών μηχανισμών καθιστά τη δικαστική συμπαράσταση από λειτούργημα σε κερδοφόρο «επάγγελμα», ιδιαίτερα σε περιόδους οικονομικής κρίσης.

Το βάρος της λύσης του εν λόγω προβλήματος εναπόκειται και πάλι στον αρμόδιο δικαστή, στον οποίο ο νόμος παρέχει τη δυνατότητα να διορίζει κατά την κρίση του ως μέλος του εποπτικού συμβουλίου και ένα όργανο κοινωνικής υπηρεσίας ή να αναθέτει σε εξαιρετικές περιπτώσεις αποκλειστικά σ’ αυτό τα έργα του εποπτικού συμβουλίου (άρθρο 1682 εδ. γ’ ΑΚ σε συνδυασμό με 1634 παρ. 2 ΑΚ), έτσι ώστε να ελέγχονται τα έργα του δικαστικού συμπαραστάτη και να κινητοποιούνται τα μέλη του εποπτικού συμβουλίου. 

_________________________________________________ 
Βιβλιογραφία:
*Προστατευτικοί θεσμοί του Αστικού Δικαίου, Αχιλλέας Κουτσουράδης - Αγγέλα Γεωργιάδη, εκδόσεις Π.Ν. Σάκκουλα, Αθήνα 2002,
*Αστικός Κώδικας, Τόμος VIII, Οικογενειακό Δίκαιο, Απ. Γεωργιάδης - Μιχ. Σταθόπουλος, Αθήνα 2003,
*Η δικαστική συμπαράσταση, Ι. Σ. Σπυριδάκη, εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα - Κομοτηνή 1998.