Ιδιωτικοποίηση και εργαλειοποίηση της ακούσιας νοσηλείας

Το άρθρο 50 του ΣχΝ «Πλεύρη»*, που φέρεται να ρυθμίζει τη μεταφορά των φερόμενων ως ψυχικά ασθενών κατά τη διαδικασία της ακούσιας νοσηλείας, στην πραγματικότητα αποσκοπεί κυρίως στην εξυπηρέτηση των ιδιωτικών ψυχιατρικών κλινικών, στην απεμπλοκή των αστυνομικών οργάνων με την εμπλοκή  του προσωπικού (ψυχίατρο και νοσηλευτή) των "Κοινοτικών Μονάδων Ψυχικής Υγείας του άρθρου 11 ν. 2716/1999" (σ.σ. ΜΨΑ των ΝΠΙΔ) και στην προσχηματική συμμόρφωση της χώρας στις συστάσεις της CPT. Και είναι προσχηματική διότι η αστυνομία, με πλήρη εξάρτυση, παραμένει πάντα αναγκαίος συνεργάτης και αρωγός της ασκούμενης ψυχιατρικής.

 

Ειδικότερα, η 1η παράγραφος του άρθρου αχταρμά –διότι περί αυτού πρόκειται, μπερδεύει την ακούσια εξέταση με την ακούσια νοσηλεία "κατόπιν παραγγελίας (διαταγής) του αρμόδιου εισαγγελέα..." και, παρά τον επικαλούμενο δήθεν "σεβασμό στην προσωπικότητα και την αξιοπρέπεια του ασθενή", στην πραγματικότητα έχει ως μοναδικό σκοπό την καθιέρωση -με νομοθετική πλέον διάταξη- της ακούσιας νοσηλείας στις ιδιωτικές ψυχιατρικές κλινικές και την, πάση θυσία, μεταφορά του ασθενούς "στη δημόσια ή ιδιωτική Μονάδα Ψυχικής Υγείας" (σ.σ. εννοεί την ιδιωτική ψυχιατρική κλινική), χωρίς την οποιαδήποτε πρόβλεψη προηγούμενης εξέτασής του, ώστε να διαπιστωθεί η αναγκαιότητα ή όχι της ακούσιας νοσηλείας του ασθενούς.

Η 2η παράγραφος του ιδίου άρθρου εμπλέκει στη διαδικασία μεταφοράς του ασθενούς το προσωπικό (ψυχίατρο και νοσηλευτή) των ΝΠΙΔ του άρθρου 11 ν. 2716/1999, που θα συνοδεύεται και από “έναν αστυνομικό”. Και παρότι στην ίδια παράγραφο γίνεται αναφορά σε "φερόμενο" ασθενή, ωστόσο, όπως προαναφέραμε, δεν προβλέπει προηγούμενη εξέταση του ασθενούς, ώστε να διαπιστωθεί η αναγκαιότητα ή μη της ακούσιας νοσηλείας του. Ούτε, πολύ περισσότερο, προβλέπει διαπραγμάτευση των επαγγελματιών ψυχικής υγείας με τον ασθενή περί ενδεχόμενης εκούσιας νοσηλείας του, όπως επιβάλλεται από τον “σεβασμό στην προσωπικότητα και την αξιοπρέπεια του ασθενή”, που το ίδιο το άρθρο επικαλείται.

Κι αυτό διότι, όπως επίσης προαναφέρθηκε, η διάταξη αποσκοπεί στην ιδιωτικοποίηση της ψυχικής υγείας με την εκχώρηση της ακούσιας νοσηλείας στις ιδιωτικές ψυχιατρικές κλινικές και, εν τέλει, τη μεταφορά των ψυχικά ασθενών σ' αυτές.

Είναι γεγονός επίσης ότι, με την προτεινόμενη στο ίδιο πνεύμα διάταξη, αποδεκατίζεται το προσωπικό των ΝΠΙΔ, που σημειωτέον είναι παντελώς ανεκπαίδευτο (λ.χ. σε τεχνικές αποκλιμάκωσης) στη διαχείριση τέτοιων περιστατικών. Επιπροσθέτως, θα αποδειχθεί τοις πράγμασι και εξοντωτική. Κι αυτό διότι, στην ίδια παράγραφο, προβλέπεται μεν ότι αρμόδια "Κοινοτική Μονάδα Ψυχικής Υγείας" να επιληφθεί της μεταφοράς του ασθενούς είναι, κατ' αρχήν, εκείνη που βρίσκεται "στον Τομέα Ψυχικής Υγείας του τόπου κατοικίας ή διαμονής του φερόμενου ως ασθενή", ωστόσο είναι άγνωστος ο Τομέας της δημόσιας μονάδας ή της ιδιωτικής ψυχιατρικής κλινικής υποδοχής του ασθενούς όπου θα μεταφερθεί ο ασθενής καθώς, επίσης, οι χρόνοι που απαιτούνται: τόσο της μεταφοράς στη μονάδα υποδοχής όσο και της παραμονής του προσωπικού "έως ότου διασφαλιστεί η ασφαλής υποδοχή του φερόμενου ψυχικά ασθενούς". Εκτός, βέβαια, αν εν τω μεταξύ ορισθεί ωράριο στις ακούσιες νοσηλείες!

Προβλέπεται περαιτέρω ο έλεγχος της όλης διαδικασίας (και) από την Ειδική Επιτροπή Ελέγχου Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ατόμων με Ψυχικές Διαταραχές, τα μέλη της οποίας, ως γνωστόν, συμμετέχουν στην Επιτροπή αμισθί, λειτουργεί δε, χωρίς πόρους και υποδομές.

Τέλος, και μετά όλα τα εύηχα του άρθρου, η 6η παράγραφος υπό στοιχείο β) μας προσγειώνει άτσαλα στη σκληρή πραγματικότητα, όπως τη γνωρίζουμε μέχρι σήμερα. Δηλαδή, στα ίδια!

Αναφέρει καταλεπτώς: «6. α) ... β) Μέχρι την έκδοση της κοινής απόφασης της παρ. 5, καθώς και μετά από την έκδοσή της, όταν, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, δεν καθίσταται εφικτή η συμμετοχή της Κοινοτικής Μονάδας Ψυχικής Υγείας της παρ. 2 στη διαδικασία της μεταφοράς του φερόμενου ως ψυχικά ασθενή, όπως αυτή καθορίζεται στην παρ. 3, η μεταφορά πραγματοποιείται με όχημα της αρμόδιας αστυνομικής αρχής και από κλιμάκιο δύο (2) αστυνομικών.». 

Η άσκηση ψυχιατρικής με αστυνομική συνδρομή, περιπολικά και χειροπέδες, καταρρακώνει ανεπανόρθωτα την προσωπικότητα και την αξιοπρέπεια των ψυχικά ασθενών. 

Αλλά αυτό δεν φαίνεται να απασχολεί το Υπουργείο Υγείας.

 

Με άλλα λόγια, «όλα αλλάζουνε και όλο τα ίδια μένουν -και στην ψυχική υγεία γίνονται ακόμη χειρότερα».

 

___________

*Στις 3-05-2022 κατατέθηκε στη Βουλή το ΣχΝ με τίτλο: «ΓΙΑΤΡΟΣ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ, ΙΣΟΤΙΜΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΙΣ ΥΠΗΡEΣΙΕΣ ΤΟΥ EΘΝΙΚΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ». 

Στο άρθρο 50 (σελ. 55 του ΣχΝ) θεσμοθετείται νομοθετικά η ακούσια νοσηλεία στις ιδιωτικές ψυχιατρικές κλινικές και ρυθμίζεται η μεταφορά του ασθενούς για ακούσια νοσηλεία. Στην 4η παράγραφο του ιδίου άρθρου γίνεται αναφορά στην Ειδική Επιτροπή.

Ολόκληρο το άρθρο έχει ως εξής:

"Άρθρο 50

Μεταφορά του ασθενή κατά την διαδικασία της ακούσιας νοσηλείας

Μετά από το άρθρο 96 του ν. 2071/1992 (Α ́ 123), περί της διαδικασίας εισαγωγής για ακούσια νοσηλεία, προστίθεται άρθρο 96Α ως εξής:

2. Η εισαγγελική παραγγελία για τη μεταφορά του φερόμενου ως ψυχικά ασθενή απευθύνεται τόσο προς το αρμόδιο Αστυνομικό Τμήμα, όσο και προς Κοινοτική Μονάδα Ψυχικής Υγείας του άρθρου 11 του ν. 2716/1999 (Α ́ 96), η οποία ανήκει σε νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και εντάσσεται στον Τομέα Ψυχικής Υγείας του τόπου της κατοικίας ή της διαμονής του φερόμενου ως ασθενή, και μόνο όταν δεν υπάρχει τέτοια Μονάδα στον Τομέα Ψυχικής Υγείας του τόπου της κατοικίας ή της διαμονής του ασθενή, σε αντίστοιχη Μονάδα όμορου Τομέα. Για τους σκοπούς της έκδοσης της εισαγγελικής παραγγελίας, η αρμόδια Περιφερειακή Διοίκηση Τομέων Ψυχικής Υγείας και, σε περίπτωση αδυναμίας, η Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας της Γενικής Διεύθυνσης Υπηρεσιών Υγείας του Υπουργείου Υγείας, κοινοποιεί, τον Σεπτέμβριο κάθε έτους, στις κατά τόπους Εισαγγελίες Πρωτοδικών και επικαιροποιεί, όταν είναι αναγκαίο, κατάλογο με τα στοιχεία επικοινωνίας των Κοινοτικών Μονάδων Ψυχικής Υγείας.

3. Αμέσως μετά από την έκδοση της εισαγγελικής παραγγελίας, και χωρίς υπαίτια καθυστέρηση, εκκινεί η διαδικασία της μεταφοράς του φερόμενου ως ψυχικά ασθενή. Η διαδικασία της μεταφοράς, η οποία τελεί υπό τον συντονισμό του Αυτοτελούς Τμήματος Επιχειρήσεων Υγείας του Εθνικού Κέντρου Άμεσης Βοήθειας (Ε.Κ.Α.Β.) του άρθρου 33 του ν. 4633/2019 (Α ́ 161), εξελίσσεται ως εξής:

α) Αρχικά, πραγματοποιείται επίσκεψη στον τόπο κατοικίας ή διαμονής του φερόμενου ως ψυχικά ασθενή, από μικτό κλιμάκιο, το οποίο αποτελείται από έναν (1) ψυχίατρο, έναν (1) νοσηλευτή της Κοινοτικής Μονάδας Ψυχικής Υγείας της παρ. 2 και έναν (1) αστυνομικό.

β) Αμέσως μετά από την επίσκεψη του μικτού κλιμακίου, ακολουθεί η μεταφορά του φερόμενου ως ψυχικά ασθενή στην Μονάδα Ψυχικής Υγείας. Η μεταφορά πραγματοποιείται με κατάλληλα διαμορφωμένο όχημα και με την συνοδεία του ψυχίατρου και του νοσηλευτή. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, η μεταφορά του φερόμενου ως ψυχικά ασθενή πραγματοποιείται με την συνοδεία και του αστυνομικού, εφόσον ο ψυχίατρος με γραπτή βεβαίωση πιθανολογεί, ότι θα απαιτηθεί, για την ασφάλεια του ασθενή ή τρίτων, η λήψη περιοριστικών μέτρων του ασθενή, προκειμένου για την αποφυγή επικείμενης αυτοκαταστροφικής ή ετεροκαταστροφικής συμπεριφοράς του, η οποία δεν μπορεί να αποφευχθεί με κατάλληλες τεχνικές αποκλιμάκωσης.

γ) Σε κάθε περίπτωση, τόσο κατά την επίσκεψη, όσο και κατά τη μεταφορά, μόνο ο αστυνομικός μπορεί να επιβάλει  περιοριστικά μέτρα στον φερόμενο ως ψυχικά ασθενή, και μόνο κατ’ εξαίρεση, ως έσχατη λύση, όταν η εφαρμογή τους είναι το μόνο διαθέσιμο μέσο, που μπορεί να αποτρέψει άμεση ή  επικείμενη βλάβη στον ασθενή ή σε τρίτους. 

δ) Η μεταφορά ολοκληρώνεται με την άφιξη στη Μονάδα Ψυχικής Υγείας. Ο ψυχίατρος και ο νοσηλευτής, που συμμετέχουν στη μεταφορά, παραμένουν στον χώρο της Μονάδας Ψυχικής Υγείας, έως ότου διασφαλιστεί η ασφαλής υποδοχή του φερόμενου ως ψυχικά ασθενή.

4. Ο έλεγχος της εφαρμογής των παρ. 1 έως 3 πραγματοποιείται, πέραν των άλλων συναρμόδιων οργάνων και φορέων, και από την Ειδική Επιτροπή Ελέγχου Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ατόμων με Ψυχικές Διαταραχές του άρθρου 2 του ν. 2716/1999.

5. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Υγείας, Προστασίας του Πολίτη και Δικαιοσύνης καθορίζονται οι προϋποθέσεις, τα απαιτούμενα δικαιολογητικά και τα επιμέρους στάδια της διαδικασίας μεταφοράς, η οποία πραγματοποιείται στο πλαίσιο της διαδικασίας της ακούσιας νοσηλείας, ο τρόπος ελέγχου της διαδικασίας και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή του παρόντος.

6. α) Μετά από την έκδοση της κοινής απόφασης της παρ. 5, κοινοποιείται για πρώτη φορά ο κατάλογος με τα στοιχεία επικοινωνίας των Κοινοτικών Μονάδων Ψυχικής Υγείας, που συντάσσεται σύμφωνα με το δεύτερο εδάφιο της παρ. 2.

β) Μέχρι την έκδοση της κοινής απόφασης της παρ. 5, καθώς και μετά από την έκδοσή της, όταν, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, δεν καθίσταται εφικτή η συμμετοχή της Κοινοτικής Μονάδας Ψυχικής Υγείας της παρ. 2 στη διαδικασία της μεταφοράς του φερόμενου ως ψυχικά ασθενή, όπως αυτή καθορίζεται στην παρ. 3, η μεταφορά πραγματοποιείται με όχημα της αρμόδιας αστυνομικής αρχής και από κλιμάκιο δύο (2) αστυνομικών. Σε κάθε περίπτωση, για τη μεταφορά, εφαρμόζονται οι διατάξεις του παρόντος για την προστασία των δικαιωμάτων των φερόμενων ως ψυχικά ασθενών."