ΠΡΟΣ ΟΠΟΙΟΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΤΑΙ

Η Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα, μετά από μια πορεία 30 ετών, βρίσκεται για ακόμα μια φορά σε ένα κρίσιμο σημείο και απειλείται τόσο η συνέχισή της όσο και η λειτουργία των δομών που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκειά της.

Δυστυχώς, παρά το σημαντικό έργο που έχει αναδειχθεί, ποτέ δεν αντιμετωπίστηκαν αποτελεσματικά τα εμπόδια και οι δυσλειτουργίες του συστήματος, τα οποία οδήγησαν σε πισωγυρίσματα ή, ακόμα, στην αμφισβήτηση και την ακύρωση στην πράξη των προσπαθειών για μετάβαση από την ιδρυματική περίθαλψη στην κοινοτική φροντίδα.

Επιπλέον, η ασταθής, αποσπασματική και ευκαιριακή πολιτική για την ψυχική υγεία που εφαρμόζεται, έχει ως αποτέλεσμα να παρουσιάζονται σοβαρά προβλήματα στην οργάνωση και το σχεδιασμό των παρεχομένων υπηρεσιών, με συνέπεια όλοι οι εμπλεκόμενοι (ειδικοί, πάσχοντες, οικογένειες) να βρίσκονται “χαμένοι” μέσα σε ένα κατακερματισμένο σύστημα ψυχικής υγείας.

Η ιδιαιτερότητα που υπήρχε στην Ελλάδα είναι ότι ένα σημαντικό μέρος (περίπου το 35%) της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης υλοποιήθηκε από μη-κερδοσκοπικούς φορείς (ΝΠΙΔ), στους οποίους το Υπουργείο Υγείας ανέθεσε το έργο της αποασυλοποίησης των ασθενών από τα μεγάλα ψυχιατρεία, καθώς και την δημιουργία Κινητών Μονάδων και Κέντρων Ημέρας. Οι φορείς αυτοί καλύπτουν τις ανάγκες περίπου 30.000 ασθενών. Ένα αντίστοιχα σημαντικό μέρος έχουν αναλάβει οι κρατικοί φορείς του δημοσίου με ανάλογη δράση.

Παρά τα παραπάνω προβλήματα, αυτή τη στιγμή υπάρχουν περίπου 2700 άνθρωποι που ζουν και εξυπηρετούνται σε 450 περίπου στεγαστικές δομές, οι οποίες παρέχουν υπηρεσίες και στις οικογένειές τους και στις κοινότητες όπου εδρεύουν.

Υπάρχουν 24 Κινητές Μονάδες Ψυχικής Υγείας που καλύπτουν δυσπρόσιτες περιοχές και πληθυσμό (παιδιά, εφήβους και ενήλικες) που ειδάλλως δεν θα είχε καμία πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας. Υπάρχουν 41 (?) Κέντρα Ψυχικής Υγείας, 69 (?) Κέντρα Ημέρας που αντιστοίχως καλύπτουν τις ανάγκες για υπηρεσίες ψυχικής υγείας των τοπικών κοινωνιών όπου εδρεύουν. Να σημειώσουμε ότι οι γεωγραφικές ιδιαιτερότητες της Ελλάδας (πολλά νησιά και απομονωμένα χωριά) κάνουν ακόμα πιο δύσκολη την πρόσβαση των ανθρώπων σε υπηρεσίες υγείας, ιδιαίτερα όταν αυτές δεν είναι τομεοποιημένες.

Στην πραγματικότητα όμως, πολλές από αυτές τις μονάδες, λόγω σοβαρής υπο-χρηματοδότησης, καθυστέρησης χρηματοδοτήσεων, υπο-στελέχωσης, κακού σχεδιασμού και απουσίας εφαρμογής της βασικής αρχής της τομεοποίησης, υπολειτουργούν ή και δεν λειτουργούν καθόλου, με αποτέλεσμα πολλοί άνθρωποι και ίσως ολόκληρες γεωγραφικές περιοχές να μην καλύπτονται καθόλου.

Η τωρινή κατάσταση επιβάλει άμεσα να συζητηθούν οι αδυναμίες και να δράσουμε προς ένα κοινό στόχο: το αμετάκλητο της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης προς όφελος των ασθενών, των οικογενειών τους και των κοινοτήτων που καλύπτουμε.

Για όσους από εσάς δεν το γνωρίζετε, αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα η ψυχική υγεία βάλλεται και απειλείται και ως λειτουργία και ως σύστημα πρωτίστως από την έλλειψη πολιτικής βούλησης και δευτερευόντως από τις διαφωνίες και την έλλειψη συνεργασίας μεταξύ φορέων ή ατόμων που εκπροσωπούν τον κρατικό ή τον μη-κερδοσκοπικό τομέα. ΑΥΤΟ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΛΛΑΞΕΙ!

Περιληπτικά να σας αναφέρουμε ότι, στην Ελλάδα του 2013:

• Προσβάλλεται το αναφαίρετο δικαίωμα όλων των ηλικιακών ομάδων (παιδιά ενήλικες, τρίτη ηλικία) να έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας ενός επαρκούς επιπέδου.

• Τα δικαιώματα των ψυχικά πασχόντων και των οικογενειών τους καταπατούνται συλλήβδην σε τουλάχιστον δύο επίπεδα: αφενός γιατί οι άνθρωποι στις περιοχές που ζουν έχουν δικαίωμα πρόσβασης σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας που τους στερούνται (είτε δεν υπάρχουν υπηρεσίες, είτε δεν αρκούν, είτε δεν λειτουργούν) και αφετέρου γιατί υπάρχουν σοβαρά ελλείμματα στη λειτουργία και στο συντονισμό των υπηρεσιών (πχ αύξηση ακούσιων νοσηλειών και μη τήρηση του σχετικού νόμου. Επισήμως έχουν καταγραφεί περιστατικά που ασθενείς που έχουν καεί υπό καθήλωση, ασθενείς εξαθλιωμένοι και σε άμεσο κίνδυνο).

• Σε αυτές τις συνθήκες αποστέρησης, ανασφάλειας και βίαιων αλλαγών, με την κατάρρευση του κοινωνικού ιστού και του κράτους πρόνοιας, οι ευπαθείς ομάδες είναι σε ακόμα μεγαλύτερο κίνδυνο. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι εξαιτίας της πολιτικής που ασκείται, οι ψυχικά πάσχοντες και οι οικογένειές τους στερούνται βασικών επιδομάτων απαραίτητων για την επιβίωσή τους και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Επίσης υπάρχει τεράστια έλλειψη ψυχιατρικών φαρμάκων που τους υποχρεώνει είτε να επωμίζονται το κόστος ακριβότερων φαρμάκων είτε να αλλάζουν τις φαρμακευτικές αγωγές τους με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

• Τα «δύσκολα περιστατικά» (πχ βαριά νοητική υστέρηση, ψυχογηριατρικά) παραμένουν χρόνια ή δεκαετίες στα ψυχιατρεία, γιατί λόγω των προαναφερόμενων προβλημάτων οι φορείς αδυνατούν να απορροφήσουν αυτά τα απαιτητικά περιστατικά.

• Οποιοσδήποτε ασθενής χρειαστεί να κάνει χρήση στεγαστικής δομής στην κοινότητα υποχρεούται βάση υπουργικής απόφασης να έχει νοσηλευτεί ένα χρόνο σε ψυχιατρείο ή ψυχιατρική κλινική. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οι ασθενείς χωρίς νοσηλείες αποκλείονται από τις υπηρεσίες και ασθενείς με νοσηλείες υποχρεούνται να νοσηλευτούν ξανά για να καλύψουν αυτή την προϋπόθεση.

• Δεν υπάρχει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο κοινοτικής φροντίδας για το follow-up των ασθενών στην κοινότητα που ζουν και εργάζονται.

• Ασθενείς που είναι στην πιο αδύναμη θέση από όλους (ασφαλισμένοι στην Πρόνοια, άνεργοι, ανάπηροι, άποροι) αποκλείονται από τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας λόγω ακριβώς αυτής της συνθήκης της περιορισμένης ασφαλιστικής τους κάλυψης. Επίσης υποχρεώνονται να συμμετέχουν με το πενιχρό εισόδημά τους στο κόστος διαμονής τους στις στεγαστικές δομές, σύμφωνα με τις πρόσφατες νομοθετικές διατάξεις που ακυρώνουν το δημόσιο χαρακτήρα των υπηρεσιών αυτών, και μάλιστα τη στιγμή που το επίδομα της Πρόνοιας έχει διακοπεί από χιλιάδες άτομα για χρονικά διαστήματα που ξεπερνούν το ένα έτος !

• Οι περίπου 3.000 εργαζόμενοι στα ΝΠΙΔ (που υλοποιούν ένα μέρος των δωρεάν παρεχόμενων υπηρεσιών ψυχικής υγείας του Δημόσιου Εθνικού Συστήματος Υγείας) παραμένουν απλήρωτοι έως και 10 μήνες εξαιτίας έλλειψης πολιτικής βούλησης να διατηρήσει τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας (ενώ το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχουν επανειλημμένα προσφερθεί και διασώσει το όλο εγχείρημα…). Αντιστοίχως συνάδερφοι εργαζόμενοι στα ΝΠΔΔ βιώνουν δραματικές περικοπές και απειλούνται με συγχωνεύσεις και καταργήσεις υπηρεσιών. Και οι μεν και οι δε εργαζόμενοι απαξιωμένοι και οικονομικά εξαθλιωμένοι και οι ίδιοι καλούνται να καλύψουν τις τεράστιες ανάγκες των ακόμα πιο εξαθλιωμένων ασθενών. Εδώ πρέπει να υπογραμμίσουμε το ειδικό βάρος που καλούνται να σηκώσουν οι θεραπευτές που εργάζονται με βαριά ψυχικά πάσχοντες, οι οποίοι καλούνται να αντέξουν τεράστια άγχη και ανάγκες των ασθενών τους. Όλα αυτά σε μια πραγματικότητα που υπάρχει παντελής έλλειψη στηρίγματος από το «κοινωνικό κράτος» και ο καθένας παλεύει μόνος του για τη δική του επιβίωση. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες εύκολα μπορεί κανείς να καταλάβει ότι και ασθενείς και ειδικοί βρίσκονται σε κίνδυνο.

ΣΤΗΡΙΞΤΕ ΤΗΝ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΗ ΜΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΡΑΚΑΤΩ:

• Διασφάλιση της συνέχειας και επικύρωσης του αμετάκλητου της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης.

• Επαρκή χρηματοδότηση ενός ολοκληρωμένου Δημόσιου Συστήματος Ψυχικής Υγείας που να καλύπτει αξιοπρεπώς τις ανάγκες του πληθυσμού σε πρωτοβάθμιες, δευτεροβάθμιες και τριτοβάθμιες υπηρεσίες ψυχικής υγείας.
 

• Ολοκληρωτική αναδιοργάνωση και σύμπραξη των υπηρεσιών ψυχικής υγείας κρατικού και μη-κερδοσκοπικού τομέα με έμφαση στην κοινότητα και σταδιακός μετασχηματισμός των Ψυχιατρείων.

• Πλήρης Τομεοποίηση στην πράξη. Η τομεοποίηση είναι προϋπόθεση της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης, θα εξασφαλίσει την κάλυψη των αναγκών ψυχικής υγείας των πολιτών ανά τομέα. Θα πρέπει να ιδρυθούν οι απαραίτητες εξωνοσοκομειακές, ψυχιατρικές μονάδες και να τηρηθούν οι υπάρχουσες, με βάση την αξιολόγηση τους.

Για περισσότερες πληροφορίες και δεδομένα παρακαλούμε επικοινωνήστε:
Email: synskepsi@gmail.com (http://syn-skepsi.blogspot.gr/)

https://www.facebook.com/groups/psiaction/

http://psi-action.blogspot.gr/

ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΤΕ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΠΟΙΗΣΤΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΤΟΣΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΘΕΜΑ, ΚΑΘΩΣ ΤΑ ΜΜΕ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΕΧΟΥΝ «ΕΠΙΛΕΞΕΙ» ΤΗΝ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΠΟΣΙΩΠΗΣΗ ΤΟΥ