Η ακούσια ψυχιατρική εξέταση και νοσηλεία στην εποχή της πανδημίας COVID-19

Με πρόσχημα τη λήψη έκτακτων μέτρων για την προστασία της υγείας από την εξάπλωση του ιού SARS–CoV-2 παραβιάζονται κατά τη διάρκεια της πανδημίας βασικές αρχές του δημοκρατικού κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων και, στην προκειμένη περίπτωση -όπως είδαμε και σε προηγούμενη δημοσίευση[1], των δικαιωμάτων των ψυχικά ασθενών.

Σήμερα θα μας απασχολήσει η επιβολή της ακούσιας ψυχιατρικής εξέτασης και νοσηλείας (άρθρα 95 επ. ν. 2071/1992) στους φερόμενους ως ψυχικά ασθενείς και συγκεκριμένα, αν τηρούνται κατά τη διάρκεια της πανδημίας οι προβλεπόμενες στο ν. 2071/1992: α) οι εγγυήσεις δικαστικού ελέγχου της νοσηλείας, β) οι σύντομες προθεσμίες δικαιοδοτικού ελέγχου και, γ) αν παρέχεται η δυνατότητα στον ασθενή να ασκήσει τα εκ του νόμου παρεχόμενα δικαιώματα.

Βέβαια, το ελληνικό σύστημα ακούσιας νοσηλείας, μπορεί κανείς να πει, χωρίς δόση υπερβολής, ότι κατά τη διάρκεια της “κανονικότητας” είχε καταρρεύσει πλήρως! Αλλά, γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο μας απασχολεί σήμερα διότι ίσως είναι ώρα να κάνει ο νομικός αλλά και ο ψυχιατρικός κόσμος την αυτοκριτική του, ώστε να πάμε ένα βήμα μπροστά. Η αποτυχία της δικαστικής εξουσίας και της κρατούσας ψυχιατρικής να εγγυηθούν την αξιοπρέπεια και την ελευθερία των πολιτών, ψυχικά πασχόντων ή μη, δεν σηκώνει διορθώσεις, αλλά απαιτεί ριζικές αλλαγές.[2].

ΓΕΝΙΚΑ – ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Η ακούσια ψυχιατρική εξέταση και νοσηλεία αποτελούν εξαιρετικές διαδικασίες στο νομικό μας σύστημα, επιφέροντας ρωγμή τόσο στην αρχή ότι ουδείς στερείται την ελευθερία του παρά μόνο εφόσον έχει τελέσει κάποιο έγκλημα όσο και στην αρχή ότι ουδείς υποβάλλεται σε ιατρικές πράξεις χωρίς τη συναίνεσή του. Ακριβώς, λοιπόν, επειδή με τη συγκεκριμένη διαδικασία διακυβεύονται σημαντικά αγαθά (προσωπική ελευθερία, τιμή, ανθρώπινη αξιοπρέπεια), η πιστή και ακριβής τήρηση της κείμενης νομοθεσίας αποτελεί θεμελιώδη υποχρέωση κάθε θεσμικού οργάνου (της Διοίκησης ή της Δικαιοσύνης) (βλ. σχετ. Σύσταση R83/2[3] της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης από 22-02-1983 και ΓνωμδΕισΑΠ 12/1999. [∆.∆ωρή] Ποιν∆ικ  2000,  σ.  270  =  ΠοινΧρον  1999,  σ.  969,  ΕγκΕισΑΠ [Η.Σπυρόπουλου] 504/2/1996, Υπεράσπιση 1996, σ. 693, ΕγκΕισΠρωτΘεσ 633/2000 ΝοΒ 2000, σ. 1671 επ. = Ποιν∆ικ 2000, σ.512 επ.)[4].

Είναι λογικό, λοιπόν, ο νόμος που προβλέπει τη διαδικασία της ακούσιας νοσηλείας να καθιερώνει εγγυήσεις και μάλιστα δικαστικές (παρέμβαση δικαστού και εισαγγελέα) με θέσπιση σύντομων προθεσμιών για την ολοκλήρωσή τους. Άλλωστε, αυτό επιβάλλεται και από την παράγραφο 4 του άρθρου 5 ΕΣΔΑ, σύμφωνα με την οποία: «4. Παν πρόσωπον στερούμενον της ελευθερίας του συνεπεία συλλήψεως ή κρατήσεως έχει δικαίωμα προσφυγής ενώπιον δικαστηρίου, ίνα τούτο αποφασίση εντός βραχείας προσθεσμίας επί του νομίμου της κρατήσεώς του και διατάξη την απόλυσίν του εν περιπτώσει παρανόμου κρατήσεως.».

Έτσι την ακούσια νοσηλεία τη διατάσσει μόνο το δικαστήριο (πρβλ. και άρθρο 1687 ΑΚ), απλά ο Εισαγγελέας προπαρασκευάζει και εισάγει την αίτηση αυτή στο δικαστήριο και δη "διατάσσει τη μεταφορά του ασθενή (ή φερόμενου ως ασθενή) σε κατάλληλη μονάδα ψυχικής υγείας ή δημόσια ψυχιατρική κλινική" και, αφού δεν νοείται αυτοδίκαιη ή σιωπηρή παράταση της αναγκαστικής νοσηλείας, "σε τρεις ημέρες από τότε που διέταξε τη μεταφορά ... ο ίδιος με αίτηση του ζητεί να επιληφθεί το Πολυμελές[5] (ήδη Μονομελές άρθρο 740 παρ. 3 ΚΠολΔ) Πρωτοδικείο στο οποίο υπηρετεί, που συνεδριάζει μέσα σε 10 ημέρες..." - άρθρο 96 παρ. 4, 6 ν. 2071/1992. Στη συνεδρίαση καλείται υποχρεωτικά (βλ. άρθρο 96 παρ. 6 ν. 2071/1992) πριν από 48 ώρες ο φερόμενος ως ασθενής, ο οποίος δικαιούται να παραστεί με δικηγόρο και με ψυχίατρο ως τεχνικό σύμβουλο. Τέλος, στην παρ. 1 του άρθρου 756 ΚΠολΔ, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, ορίζεται ότι η απόφαση του δικαστηρίου δημοσιεύεται το αργότερο μέχρι και σαράντα οκτώ (48) ώρες μετά τη συζήτηση της υπόθεσης.

Σε περίπτωση που δεν τηρηθεί η παραπάνω δεκαήμερη προθεσμία, η περαιτέρω παραμονή του φερόμενου ως ασθενή στη μονάδα ψυχικής υγείας δεν νομιμοποιείται από την εισαγγελική παραγγελία της μεταφοράς, έστω και αν είναι σαφές ότι το πρόσωπο πάσχει και δεν μπορεί να δικαιολογηθεί.

Εάν όμως από λόγους ανωτέρας βίας ή ανυπέρβλητου κωλύματος δεν καθίσταται δυνατή η τήρηση αυτής, τότε ο εισαγγελέας οφείλει να προκαλέσει έκδοση προσωρινής διαταγής (παρ. 1, άρθρο 781 ΚΠολΔ[6]) που αποτελεί δικαστική απόφαση.

Πάντως, ο Εισαγγελέας Πρωτοδικών, που διέταξε τη μεταφορά, οφείλει να ενημερώνει τον διευθυντή της οικείας μονάδας ψυχικής υγείας περί της τηρήσεως ή μη της άνω προθεσμίας, αλλά και ο τελευταίος οφείλει να ζητεί τις αντίστοιχες πληροφορίες, για την συντονισμένη τήρηση της νομιμότητας σε σχέση με την περαιτέρω μεταχείριση του μεταφερθέντος ατόμου.[7]

ΣΥΝΤΟΜΕΣ ΠΡΟΘΕΣΜΙΕΣ – ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΨΥΧΙΚΑ ΠΑΣΧΟΝΤΩΝ

Οι σύντομες προθεσμίες που προβλέπονται στο ν. 2071/1992, οι οποίες εντάσσονται στην έννοια του «εύλογου χρόνου» του άρθρου 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου^[8], έχουν ως ουσιαστικό στόχο την προστασία του φερόμενου ως ψυχικά ασθενή από μια ενδεχόμενη αυθαιρεσία. Ο έλεγχος της συνδρομής των προϋποθέσεων για την επιβολή ενός στερητικού της ελευθερίας μέτρου (έστω και για θεραπευτικούς σκοπούς) απαιτεί αυξημένες εγγυήσεις, μία δε από τις βασικές αποτελεί η ολοκλήρωση της διαδικασίας στον συντομότερο δυνατό χρόνο.  

Συνοψίζοντας, σχετικά με τις (σύντομες) προθεσμίες:

-Ο εισαγγελέας οφείλει σε τρεις ημέρες από την υποβολή της αίτησης να εισάγει την αίτηση για ακούσια νοσηλεία στο δικαστήριο.

-Το δικαστήριο θα πρέπει να συνεδριάσει με τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας και «κεκλεισμένων των θυρών» μέσα στις επόμενες δέκα ημέρες και να εκδώσει την απόφασή του για την αίτηση του Εισαγγελέα Πρωτοδικών περί ακούσιας νοσηλείας.

-Κατά το άρθρο 756 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, όπως τροποποιήθηκε πρόσφατα (ν.  4055/2012) ορίζεται ότι η προθεσμία για την δημοσίευση της απόφασης από  τον δικαστή είναι το αργότερο μέχρι και σαράντα οκτώ (48) ώρες μετά τη δίκη.

-Σύμφωνα με τα προαναφερόμενα η νόμιμη προθεσμία για την ολοκλήρωση της διαδικασίας για την ακούσια νοσηλεία είναι οι δεκαπέντε ημέρες (συμπεριλαμβανομένων και των δύο ημερών στις περιπτώσεις που έχει ζητηθεί η μεταφορά του φερόμενου ως ασθενούς για την διενέργεια εξέτασης και έκδοσης των ψυχιατρικών γνωματεύσεων).

Ο φερόμενος ως ασθενής κατά την διαδικασία της ακούσιας νοσηλείας έχει ρητά από το νόμο, μεταξύ άλλων, τα εξής δικαιώματα (άρθρο 96 και  97 ν. 2071/1992):

-Να καλείται τουλάχιστον πριν από 48 ώρες στη συνεδρίαση του δικαστηρίου. Ουσιαστικά κοινοποιείται στον ασθενή η αίτηση του Εισαγγελέα και του γνωστοποιείται η ημερομηνία που έχει οριστεί για το δικαστήριο της ακούσιας νοσηλείας. Αν δεν τηρηθεί η προϋπόθεση αυτή, η αίτηση για ακούσια νοσηλεία απορρίπτεται ως απαράδεκτη.

- Να παρίσταται στο δικαστήριο αυτοπροσώπως ή με συνήγορο και ψυχίατρο ως τεχνικό σύμβουλο, (άρθρο 96 παρ. 6 ν. 2071/1992)[9].

Ο αρμόδιος εισαγγελέας πρέπει, πέρα των όσων προαναφέρθηκαν, να παρακολουθεί επισταμένως, εάν πράγματι ορίσθηκε η δικάσιμος εντός του δεκαημέρου. Οφείλει, επίσης, ευθύς ως εκδοθεί η δικαστική απόφαση, να παραγγέλλει εάν απορρίπτεται η αίτηση την άμεση έξοδο του ασθενή, εάν δε γίνεται δεκτή να αποστέλλει αντίγραφο αυτής στη Μονάδα Ψυχικής Υγείας που νοσηλεύεται ο ασθενής.[10] 

Οι ρυθμίσεις αυτές είναι σαφές ότι κινούνται πλήρως στο πνεύμα του Κράτους Δικαίου και βρίσκονται σε αρμονία με τις διατάξεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, καθώς με αυτές προστατεύονται τα ατομικά δικαιώματα και οι ελευθερίες των πολιτών^[11].

ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

Το ζήτημα της νομοθετικής πρόβλεψης για παροχή δικαιωμάτων στους ψυχικά ασθενείς που εισάγονται ακούσια για νοσηλεία θεωρείται πρωταρχικό από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση  Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων Ανθρώπου[12]. Η παροχή δικαιωμάτων σε κάθε πρόσωπο που στερείται την ελευθερία του (έστω και για θεραπευτικούς σκοπούς) είναι άμεσα συνυφασμένο με τις αρχές του Κράτους Δικαίου και αποτελούν βασική έκφανσή του στη πράξη.

Υπενθυμίζουμε ότι, για την εφαρμογή στην πράξη του θεσμικού πλαισίου της ακούσιας νοσηλείας στην χώρας μας ασχολήθηκε επανειλημμένα το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και πρόσφατα επί προσφυγών πολιτών στους οποίους επιβλήθηκε ακούσια νοσηλεία, χωρίς να τηρηθούν τα προβλεπόμενα από τις διατάξεις των άρθρων 95 και 96 του ν. 2071/1992. Με τις αποφάσεις της 5ης Ιουλίου 2011 (υπόθεση «Βενιός κατά Ελλάδας»^[13]) και 26^ης Ιουλίου 2011 (υπόθεση «Καραμανώφ κατά Ελλάδος»[14]), το Ε.Δ.Δ.Α. έκρινε ότι συντρέχει παραβίαση του άρθρου 5 παρ. 1 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, καθώς διαπιστώθηκε ότι παραβιάσθηκαν οι κανόνες και οι προθεσμίες που θέτει ο ν. 2071/1992 σχετικά με τη διαδικασία υποβολής ψυχικά ασθενούς σε ακούσια νοσηλεία[15].

ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΨΥΧΙΚΑ ΠΑΣΧΟΝΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ

Η πανδημία COVID-19, είναι γνωστό, εμφανίστηκε και εξαπλώθηκε στη χώρα μας από τις 26 Φεβρουαρίου 2020. Στις 12 Μαρτίου αποφασίστηκε, με την υπ’ αριθμ. Δ1α/ΓΠ.οικ.17734 απόφαση[16], η επιβολή του μέτρου της προσωρινής αναστολής της λειτουργίας των Δικαστηρίων, η οποία παρατάθηκε με αλλεπάλληλες αποφάσεις μέχρι τις 15 Μαΐου 2020[17].

Από την απαρίθμηση των προβλεπόμενων, στις ως άνω αποφάσεις, εξαιρέσεων της αναστολής λειτουργίας των Δικαστηρίων φαίνεται ότι δεν συμπεριελήφθησαν οι υποθέσεις που αφορούν την ακούσια νοσηλεία.

Από την άλλη, όμως, καθ΄ όλη τη διάρκεια της πανδημίας -και μέχρι σήμερα- εκδίδονται και εκτελούνται εισαγγελικές εντολές και οι φερόμενοι ως ψυχικά πάσχοντες οδηγούνται, κατά τον γνωστό τρόπο, σε ψυχιατρικές μονάδες με σκοπό την ακούσια ψυχιατρική εξέταση.

Με δεδομένα, αφενός την αναστολή λειτουργίας των δικαστηρίων και αφετέρου την μη ένταξη των υποθέσεων που αφορούν την επιβολή της ακούσιας νοσηλείας στις εξαιρέσεις της αναστολής λειτουργίας των δικαστηρίων, γεννούνται τα ακόλουθα ερωτήματα:

-υποβλήθηκαν εντός τριημέρου αιτήσεις από τον εισαγγελέα προς το δικαστήριο;

- κοινοποιήθηκαν στους φερόμενους ως ψυχικά ασθενείς αντίγραφα των αιτήσεων με κλήση προς συζήτηση;

-εκδικάζονται υποθέσεις ακούσιας νοσηλείας και εκδίδονται αποφάσεις;

ή, σε κάθε περίπτωση,

- εκδόθηκε αυτεπαγγέλτως η προβλεπόμενη στην παρ. 1 του άρθρου 781 Προσωρινή Διαταγή (λόγω της πανδημίας) και κοινοποιήθηκε στον φερόμενο ως ψυχικά ασθενή;

Οι απαντήσεις στα ως άνω ερωτήματα είναι ιδιαίτερα κρίσιμες. Κι αυτό διότι, σε περίπτωση αρνητικής απάντησης, έστω και μιας των προαναφερόμενων ερωτήσεων, δημιουργούνται σοβαρά ζητήματα νομιμότητας του εγκλεισμού των φερόμενων ως ψυχικά ασθενών και κατάφωρης προσβολής του πυρήνα των δικαιωμάτων τους.

Ακολούθως, όπως υποστηρίζεται στη βιβλιογραφία, δημιουργούνται επίσης ζητήματα αστικής (ιατρικής) ευθύνης για αποζημίωση, αστικής ευθύνης του δημοσίου (νοσοκομείου) αλλά και ποινικής ευθύνης για παράνομη κατακράτηση (άρθρο 326 ΠΚ) ή ακόμα και σωματικές βλάβες (άρθρο 308 ΠΚ) ή παράνομη βία (άρθρο 330 ΠΚ).[18]

Τέλος, η χώρα μας κινδυνεύει να καταδικαστεί για μια ακόμη φορά από το Ε.Δ.Δ.Α. για παράβαση του άρθρου 5 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

---

[1] Βλ. «Τα δικαιώματα των ψυχικά πασχόντων στην εποχή της πανδημίας COVID-19», στην ιστοσελίδα «ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΨΥΧΙΚΑ ΠΑΣΧΟΝΤΩΝ», στις 25-03-2020.

[2] Ε. Φυτράκης, Ακούσια νοσηλεία: ένα επικίνδυνο «κοκτέιλ» θεραπείας με φυλακή, Κείμενο προφορικής εισήγησης στην ημερίδα της Ελλ. Ψυχιατρικής Εταιρείας και του περιοδικού «Ἂτ η» με θέμα «Ακούσια νοσηλεία», Αθήνα 2.3.2012.   

[3] Σύσταση R83/2 της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης.

[4] Βλ. Συνήγορος του Πολίτη, Πόρισμα με θέμα: ΑΚΟΥΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΗ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΙΑ ΣΕ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ, Απρίλιος 2004.

[5] Από την έναρξη ισχύος του ν. 2071/1992 μέχρι και τον Δεκέμβριο του 1996 αρμόδιο για την εκδίκαση των αιτήσεων για την ακούσια νοσηλεία ήταν το Πολυμελές Πρωτοδικείο (διαδικασία εκουσίας δικαιοδοσίας), ενώ με το άρθρο 39 του ν. 2447/19-12-1996 οι αιτήσεις για ακούσια νοσηλεία από 30-12-1996 εκδικάζονται από το Μονομελές Πρωτοδικείο. Η αρμοδιότητα σήμερα (μετά το ν. 4055/2012) ανήκει στο Μονομελές Πρωτοδικείο.

[6] Βλ. άρθρο 781. 1. Το δικαστήριο που δικάζει την αίτηση μπορεί σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας, ύστερα από σχετικό αίτημα ή και αυτεπαγγέλτως, να
εκδώσει Προσωρινή διαταγή που καταχωρίζεται στα Πρακτικά, με την οποία διατάζει τα αναγκαία Ασφαλιστικά μέτρα έως την έκδοση της απόφασής του, για να
εξασφαλιστεί ή να διατηρηθεί δικαίωμα ή να ρυθμιστεί άσταση.  

7] Βλ. ΓνωμδΕισΑΠ 12/2006 [Αθ. Κονταξής].

[8] Βλ. σχετικά Σ.Αλεξιάδη, Η πρόσφατη νομολογία του Ε.Δ.Δ.Α. σχετικά με τις εγγυήσεις προσωπικής ελευθερίας και ασφάλειας των κρατουμένων ψυχασθενών. Υπόθεση Luberti, ΕΕΕυρΔ 1984, σελ. 186. Βλ. επίσης Κ.Θεοδωρίδη, Η αρχή της εκδίκασης των πολιτικών υποθέσεων εντός ευλόγου χρόνου κατά το άρθρο 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ, περιοδικό Αρμενόπουλος  1999, σελ. 1678 επ. και τις εκεί αναφορές.

[9] Βλ. Κ. Κοσμάτος, Η ακούσια νοσηλεία σε Μονάδα Ψυχικής Υγείας, προβλέψεις και προβλήματα στα 23 χρόνια εφαρμογής.

[10] Βλ. ΓνωμδΕισΑΠ 1421/2004 [Π. Βέρροιος].

[11] Βλ. σχετικά Θ. Ντουράκη, Η αναγκαστική στέρηση της προσωπικής ελευθερίας των ψυχικά πασχόντων μέσα από την νομολογία των δικαιοδοτικών οργάνων της Ε.Σ.Δ.Α., Σύμμεικτα Φ.Θ.Βεγλερή, Η κρίση των θεσμών του κράτους, τ. Β', Αθήνα 1988, σελ. 303 επ., Τ.Βιδάλη, Εμμένοντας τον αυτοκαθορισμό, οι ατομικές ελευθερίες των εγκλείστων ψυχασθενών, περιοδικό Το Σύνταγμα 1995, σελ. 285, Γ.Μίντση, Η ακούσια νοσηλεία ψυχασθενούς κατά το Ευρωπαϊκό και το Ελληνικό δίκαιο, περιοδικό Αρμενόπουλος 1997, σελ. 976, Θέμελη, Εγκλεισμός και υγεία. Η κατάλυση ενός ακόμα εννόμου αγαθού, Ποινική Δικαιοσύνη 2000, σελ. 885 επ.

[12] Βλ. την έκδοση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας «Έκθεση για την Παγκόσμια υγεία 2001, Ψυχική Υγεία, Νέα αντίληψη, νέα ελπίδα», έκδοση του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας, Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας, επιμ. Ε. Ζαχαριάς, μετάφραση Γ. Πασαντωνόπουλος, 2002, σελ. 88-89. 

[13] Προσφυγή 33055/08, υπόθεση «Βενιός κατά Ελλάδας».

[14] Προσφυγή αριθ. 46372/2009, υπόθεση «Καραμανώφ κατά Ελλάδος».

[15] Βλ. σχετικά Ε. Φυτράκη, Ψυχιατρική περίθαλψη, ιατρικό σφάλμα καιπαράνομη κατακράτηση, Ποινική Δικαιοσύνη 2015, σελ. 168 επ. 

[16] Βλ. ΦΕΚ Β’ 833/12-03-2020 Επιβολή του μέτρου προσωρινής αναστολής λειτουργίας όλων των Δικαστηρίων και Εισαγγελιών στο σύνολο της Επικράτειας κλπ για το χρονικό διάστημα από 28.4.2020 έως και 15.5.2020.

[17] Βλ. ΦΕΚ Β’ 1588/25-04-2020 Επιβολή του μέτρου προσωρινής αναστολής λειτουργίας όλων των Δικαστηρίων και Εισαγγελιών στο σύνολο της Επικράτειας κλπ για το χρονικό διάστημα από 13.3.2020 έως και 27.3.2020.

[18] Ε. Φυτράκης, Η ακούσια νοσηλεία σήμερα: Μια μαύρη τρύπα στο κράτος δικαίου, Τετράδια Ψυχιατρικής (Οκτ.-Δεκ. 2007), σελ. 109-120.