Διεθνείς Καλές Πρακτικές "Δικαστικής Συμπαράστασης" | Σουηδία - Υπηρεσία ψυχικής υγείας που διευθύνεται από λήπτες υπηρεσιών ψυχικής υγείας.

Του Ι. Μπεθάνη

 Διεθνείς Καλές Πρακτικές «Δικαστικής Συμπαράστασης»

Η διαφαινόμενη περικοπή των συντάξεων των ατόμων με ψυχική και νοητική αναπηρία συνιστά περιστολή των δικαιωμάτων τους και εντάσσεται στην πολιτική μείωσης των ισχνών κοινωνικών δαπανών που διατίθενται για τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού. Στην κατεύθυνση της εναρμόνισης με τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία και της διασφάλισης του δικαιώματος για πλήρη ένταξη στην κοινότητα πρόκειται να παρατεθούν σχετικά παραδείγματα καλών πρακτικών. Στο ακόλουθο παράδειγμα που εφαρμόζεται στη Σουηδία, ο θεσμός της «υποστηριζόμενης λήψης αποφάσεων» χαρακτηρίζεται από προωθημένες καινοτομίες. Ορισμένες από αυτές είναι η εμπλοκή και χρηματοδότηση οργανώσεων των ληπτών στο συντονισμό και υλοποίηση των σχετικών μέτρων και η ευελιξία και διαρκής διαθεσιμότητα των εμπλεκόμενων επαγγελματιών τόσο ως προς τη δυνατότητα πρόσβασης όσο και στο εύρος της υποστήριξης που παρέχεται. Η σχετική παρέμβαση έχει διαμορφωθεί σύμφωνα με τις ανάγκες και επιθυμίες του λήπτη-πάσχοντα και έχει ανατρέψει τις στεγανές διαδικασίες (γραφείο, αρμοδιότητες/αναρμοδιότητες, θεραπευτικά πρωτόκολλα, ώρες γραφείου) που ορθώνουν ένα ανάχωμα στην πραγμάτωση της αυτόνομης διαβίωσης. Εστιάζει στην ανατροπή της εξουσιαστικής σχέσης που ενυπάρχει στη σχέση «θεραπευτή»-παρόχου και πάσχοντα και στην αναδιαπραγμάτευση μιας ισότιμης σχέσης που οικοδομείται βαθμιαία ανεξάρτητα από τις επιταγές ενός ανοίκειου και στείρου επαγγελματισμού.

Σουηδία – Υπηρεσία ψυχικής υγείας που διευθύνεται από λήπτες υπηρεσιών ψυχικής υγείας

Skane είναι η πιο νότια επαρχία της Σουηδίας. Η επαρχία εφαρμόζει ένα σύστημα συνηγόρων του πολίτη, οι περισσότεροι από τους οποίους απασχολούνται στη ΜΚΟ PO-Skåne, η οποία απαρτίζεται και διευθύνεται από τοπικούς συλλόγους της οργάνωσης ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας που ονομάζεται Σουηδική Εθνική Ένωση για την Κοινωνική και Ψυχική Υγεία και της οργάνωσης οικογενειών που ονομάζεται Ομοσπονδία Σωματείων για τη Σχιζοφρένεια. Η ΜΚΟ ελέγχεται πλήρως από τους λήπτες υπηρεσιών ψυχικής υγείας και οι προσωπικοί συνήγοροι (ΠΣ) εργάζονται σύμφωνα με τις κατευθύνσεις των ληπτών. Ορισμένες από αυτές τις κατευθύνσεις είναι:

Οι ΠΣ δεν έχουν πενθήμερη απασχόληση και ώρες γραφείου όπως οι υπόλοιπες υπηρεσίες αλλά είναι διαθέσιμοι επτά ημέρες την εβδομάδα καθ΄όλο το 24ωρο. Επειδή τα προβλήματα των ληπτών δεν περιορίζονται κατά τις ώρες γραφείου είναι πιο εύκολο και πρόσφορο να συνεργάζονται με ορισμένους από τους λήπτες τα Σαββατοκύριακα ή τις βραδινές ώρες. Οι ΠΣ εργάζονται 40 ώρες τη βδομάδα με ευέλικτο τρόπο σε χρόνους που οι λήπτες επιλέγουν.

Οι ΠΣ δεν έχουν γραφείο διότι αυτό είναι σύμβολο εξουσίας. Εργάζονται από το σπίτι τους και διαμέσου του τηλεφώνου και του Internet διευθετούν τις συναντήσεις τους με τους λήπτες στο σπίτι τους ή στην πόλη. Δεν υπάρχουν γραφειοκρατικές ή τυπικές διαδικασίες για την παροχή υποστήριξης από ΠΣ της ΜΚΟ PO-Skåne.

Οι ΠΣ πρέπει να υποστηρίζουν τους λήπτες σε όλο το εύρος των θεμάτων. Σύμφωνα με την εμπειρία της ΜΚΟ, οι πρώτες προτεραιότητες των ληπτών δεν αφορούν ζητήματα στέγασης ή απασχόλησης, αλλά θέματα υπαρξιακά (λ.χ. «Γιατί να ζω;», «Γιατί η ζωή μου έγινε ζωή ενός ασθενή;», «Υπάρχει κάποια ελπίδα να αλλάξει κάτι;»). Οι ΠΣ θα πρέπει να διαθέτουν αρκετό χρόνο ώστε να αφουγκράζονται και να συνομιλούν με τον λήπτη για αυτά τα θέματα.

Οι ΠΣ θα πρέπει να έχουν τις απαιτούμενες δεξιότητες ώστε να διαμεσολαβούν και να υπερασπίζονται τα δικαιώματα των ληπτών σε διάφορες κρατικές και δικαστικές αρχές. Όλοι έχουν πανεπιστημιακή ή ισοδύναμη εκπαίδευση και οι περισσότεροι είναι κοινωνικοί λειτουργοί.

Οι λήπτες έχουν το δικαίωμα να διατηρήσουν την ανωνυμία τους έναντι των αρχών. Η ενδεχόμενη επιθυμία του λήπτη να μην κοινοποιηθεί η παροχή υποστήριξης από ΠΣ γίνεται σεβαστή. Η ΜΚΟ επιχορηγείται από την κοινότητα για τις παρεχόμενες υπηρεσίες και το σύμφωνο χρηματοδότησης τους παρέχει τη δυνατότητα να μην χορηγήσουν ορισμένες από τις πληροφορίες που έχουν συγκεντρώσει περιλαμβανομένων των ονομάτων των ληπτών.